Historycznym szlakiem po obszarze LGD
LGD obejmuje swym zasięgiem obszar o powierzchni 976, 53 km2. Ten jakże niewielki obszar, posiada swoją bogatą historię, która wpisuje się w całokształt historii narodu polskiego. Zapraszamy na krótką wycieczkę po ważnych miejscach i obiektach naszej „ Małej Ojczyzny”.
Na początku warto wspomnieć o działaniach wojennych prowadzonych na naszym obszarze.
Niewątpliwie jednym z najważniejszych była bitwa, która odbyła się w październiku 1794 roku na polach wsi Podzamcze i Oronne, kiedy to wojska dowodzone przez Tadeusza Kościuszkę stoczyły tragiczną w skutkach bitwę, która okazała się ostatnią podczas insurekcji kościuszkowskiej. Pamiętać też musimy o wojnie polsko – szwedzkiej, która przetoczyła się przez nasz teren w latach 1655 – 1657, bitwach powstania styczniowego w 1863 roku, a także przemarszach wojsk i walkach w latach 1914 – 1915. Tragiczne w skutkach były również lata 1939 – 1944, kiedy to mieszkańcy terenu byli narażeni na różnego rodzaju represje ze strony władz okupacyjnych. Do dziś pozostało nam wiele miejsc pamięci narodowej, takich jak: w Maciejowicach – pomnik poświęcony Tadeuszowi Kościuszce w rocznicę bitwy pod Maciejowicami, w Żelaznej – mogiła powstańców z 1863 roku, w Korytnicy mogiła powstańców z 1863 roku, w Uninie – kapliczka na mogile powstańców z 1863 roku, pomnik zamordowanych żołnierzy w latach 1939-1945 oraz mogiła poległych żołnierzy w 1944 roku, w miejscowości Sobolew, w Gończycach – groby żołnierzy WP z września 1939 roku, w Michałówce tzw. „Lisie Jamy” – miejsce rozstrzelania jeńców z 1941 - 1944, w miejscowości Piotrówek – pomnik poległych w 1944 roku, w Lipówkach – pomnik na cześć akcji AK w 1943, w Rębkowie – miejsce mordu z 1945 roku, w Borowiu – pomnik poległym w walce 1939-1945, w Jaźwinach – pomnik poległym żołnierzom z 1939 roku, w Koloni Unin – pomnik poległym żołnierzom z 1939 roku, w Miastkowie Kościelnym – pomnik poległych 1939-1945, w Żelechowie – pomnik pomordowanych przez hitlerowców oraz pomnik Konstytucji 3 – go maja 1791, w Krępie – Kopiec Kościuszki, pomnik – drzewo w Godziszu, w Łucznicy – obelisk na cześć AK, w Pilawie – pomnik ku czci rozstrzelanych żołnierzy AK. Pomimo zniszczeń, jakim nie udało się zapobiec podczas walk, do dziś możemy podziwiać wiele obiektów o bezcennej wartości historycznej i kulturowej. Część z nich znalazła także swoje miejsce w rejestrze zabytków. Przeważają budowle barokowe i klasycystyczne. Zachowała się znaczna ilość pałaców i dworów. Należy także wspomnieć o dwóch unikatowych rynkach:
w Maciejowicach i Żelechowie, które niewątpliwie są jednymi z najpiękniejszych na Mazowszu.
Zacznijmy może od gminy Borowie, gdzie znajdziemy klasycystyczny kościół z 1831 roku, a przy nim barokową dzwonnicę – bramę pochodzącą z XVIII w. W zakrystii kościoła znajdziemy dwa portrety trumienne nieznanych kobiet – relikty kultury i obyczajowości sarmackiej. W Borowiu znajdziemy również zespół dworcowo – pałacowy z I połowy XIX w. zbudowany dla rodziny Moszyńskich oraz drugi podobny w miejscowości Głosków, który został wzniesiony dla rodziny Młyńskich. Nie możemy też zapomnieć o drewnianym młynie wodnym w miejscowości Kamionka, wzniesionym w początkach XIX w. Warto zobaczyć także pozostałości wiatraka z 1868 roku w miejscowości Chromin.
Przejdźmy następnie do gminy Górzno. W miejscowości tej koniecznie musimy obejrzeć dwór wzniesiony pod koniec XVII w. będący własnością Paliszewskich, a następnie Wilkońskich założycieli Górzna. Tuż obok możemy podziwiać zabytkowy spichlerz XVII w., kryty gontem, będący obiektem unikatowym w skali kraju. W centrum miejscowości znajdziemy też zabytkowy barokowy kościół z połowy XVIII w., z niezwykłą piaskową chrzcielnicą ufundowana przez Krzysztofa Sułkowskiego w 1668 roku i dzwonem kościelnym z 1763 roku, odlanym w gdańskim warsztacie Anthonych.
Gmina Maciejowice także obfituje w szereg obiektów, które nie mogą umknąć naszej uwadze. Przede wszystkim warto zobaczyć jeden z najpiękniejszych rynków w centralnej Polsce z klasycystycznym ratuszem. Wewnątrz znajduje się Muzeum Tadeusza Kościuszki. Nie możemy pominąć kościoła parafialnego, we wnętrzach, którego znajdziemy obraz św. Marii Magdaleny namalowany w XVII w., przez włoską malarkę Elżbietę Sirani. Tuż obok kościoła znajduje się granitowy grobowiec Zamoyskich. Przy okazji pobytu w Maciejowicach, zajrzyjmy także do Podzamcza.
Tu znajdziemy zespół pałacowy będący siedzibą Zamoyskich. Ciekawym obiektem jest również pozostałość baszty zbudowanej w stylu neogotyku romantycznego.
Przejdźmy do gminy Garwolin. W miejscowości Miętne koniecznie należy zobaczyć neoklasycystyczny zespół dworski wybudowany dla pułkownika Staniukiewicza, pochodzący z I połowy XIX w. Zwróćmy uwagę na front dworku, gdzie znajdują się dwa ganki wsparte kolumnami toskańskimi oraz zwieńczone trójkątnymi szczytami. Tuż obok znajdziemy oficynę dworską zbudowaną w I połowie XIX w. drewnianą, otynkowaną oraz stodołę pochodzącą z tego samego wieku.
Kolejnym przystankiem naszej wycieczki będzie Mistków Kościelny. Tu na pierwszy plan wysuwa się kościół gotycki p.w. Nawiedzenia NMP pochodzący z XV w. W sąsiedztwie kościoła znajdziemy zespół pałacowo – parkowy. Jest to noworenesansowy pałac dworski zbudowany w formie nieregulowanej willi włoskiej. Zobaczmy także najstarszy wśród architektury drewnianej kościół p.w. św. Anny z XVII w. w miejscowości Zwola Poduchowna – zbudowany przed 1687 rokiem, w miejscu pierwotnego kościoła z 1529 roku, restaurowany w 1787 i przebudowany ok. 1830 roku z barokowym wnętrzem i drewnianą dzwonnicą z XVIII w. Obejrzyjmy także plebanię z początku XIX w – drewnianą o konstrukcji zrębowej, a także pozostałości założenia obronnego nad Wilgą na terenie zwanym "Podgórze".
Na terenie Miasta i Gminy Pilawa, polecamy w miejscowości Łucznica zabytkowy zespół dworsko – pałacowy z 1840 roku zbudowany dla rodziny Potockich. Nie zapomnijmy także o miejscowości Trąbki. Znajdziemy tu zespół dworski z pierwszej połowy XIX zbudowany dla rodu Hordliczków. Jest to budowla klasycystyczna, parterowa, częściowo podpiwniczona, murowana z cegły, otynkowana, z gankiem o czterech kolumnach toskańskich na których położony jest taras. Zwróćmy uwagę na szczyt, gdzie umieszczona jest data 1983 oraz inicjały I ( Ignacy) i H (Hordliczka). Koniecznie zobaczmy też budynek Huty Szkła „Czechy” wzniesiony w 1836 roku i rozbudowany około połowy XIX w. przez budowniczego Ludwika Jabłońskiego.
W miejscowości Sobolew obejrzyjmy koniecznie zabytkowy drewniany kościół parafialny z 1708 roku z unikatową pełną ekspresji późnogotycką, wyciętą w desce, polichromowaną figurą Chrystusa Ukrzyżowanego z pierwszej połowy XVI w. Obejrzyjmy także XVII wieczną chrzcielnicę i obraz Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej z XVII wieku. Zwróćmy tez uwagę na umieszczone w głównym ołtarzu barokowe rzeźby św. Piotra i św. Pawła. Do Gończyc wybierzmy się w celu obejrzenia drewnianego kościoła z 1740 roku, który został rozbudowany w latach 1893 i 1934. Zahaczmy także o miejscowość Krępa, gdzie możemy podziwiać ruiny dworu Abakanowiczów oraz Kopiec Kościuszki z murowanym kamiennym postumentem i drewnianym krzyżem.
Niewątpliwie do najstarszych zabytkowych obiektów w gminie Trojanów należy wczesnośredniowieczny zespół osadniczy odkryty we wsi Podebłocie dzięki badaniom archeologicznym. Znalezisko to pochodzi z połowy VII wieku i jest jednym z niewielu tego typu stanowisk w Polsce. Odwiedzając gminę zwróćmy także uwagę na dwór wzniesiony w drugiej połowie XIX wieku prawdopodobnie na elementach drewnianego budynku obronnego. Zobaczmy także dwa młyny wodne na rzece Okrzejce. W miejscowości Korytnica znajdziemy klasycystyczny kompleks parkowo pałacowy z XIX wieku. Podróżując po okolicy zwróćmy uwagę na wiatrak pochodzący z połowy XIX wieku, znajdujący się w miejscowości Wola Korycka Dolna, młyn z tegoż samego wieku w Woli Życkiej, czy kuźnię w Życzynie z początku XX wieku.
Na koniec naszej wycieczki wybierzmy się do Żelechowa. Odwiedzając to miasto i gminę, nie sposób ominąć jednego z większych w Europie rynków z zabytkowymi sukiennicami pośrodku. Kościoła parafialnego pod wezwaniem NMP, urokliwie położonego kościoła filialnego pod wezwaniem św. Stanisława z roku 1741, z XVII wiecznym późnorenesansowym ołtarzem pochodzącym z dawnego kościoła w Borowiu. Zobaczmy również klasycystyczny zespół pałacowy ukończony w 1794 roku przez Ignacego Wyssogotę Zakrzewskiego – prezydenta Warszawy oraz klasycystyczną kaplicę grobową i dawny, w dużym stopniu zniszczony, cmentarz żydowski.
Zapraszamy serdecznie.